معضلی بنام خار پاشنه.........(Plantar Fasciatis & Heel Spurs)

برای دیدن عکسها به وبسایت ما مراجعه کنید:

www.drsherafatvaziri.com

پاشنه(Calcanous Bone) پای انسان جزو نقاط مهم بدن در حین ایستادن وراه رفتن بوده وحتی در داستانهای اساطیری نیز از آسیب به آن به عنوان تنها راه شکست دلاورانی چون آشیل نامبرده شده است.(عکس ۱)

درد پاشنه پا علل متعددی دارد که میتواند از فشار دیسکهای بین مهره ای بر روی نخاع درناحیه کمری تا شکستگیهای استخوان پاشنه را در بر گیرد،لذا تعیین دقیق علت درد که معمولا باعث ناتوانی بیمار جهت راه رفتن میگرددبررسی کامل و جامعی را میطلبد.

اما آنچه که در بین عموم تحت عنوان خارپاشنه مطرح میباشد چیست؟

پاشنه انسان از بافت بهم فشرده ای از استخوان اسفنجی تشکیل شده که ناحیه ای نسبتا پهن محکم و در عین حال سبک برای فرود آمدن پا در حین راه رفتن ایجاد ایجاد مینماید. قطورترین تاندون بدن بنام آشیل(Achilles) که از اجزای اساسی در دینامیک راه رفتن میباشد به قسمت عقبی(خلفی) این استخوان چسبیده است، به علاوه در زیر پاشنه بافت بهم فشرده ای که عمدتا چربی است و از طریق ریز ستونهای متعدد(Fibrous Septa) به استخوان پاشنه چسبیده است قراردارد تا بستری نرم و در عین حال مستحکم برای این ناحیه از پا که متحمل فشار زیادی در طی ایستادن و راه رفتن میگردد فراهم آورد...(عکس۲)

یکی از وظایف دیگر پاشنه پا کمک به حفظ قوس طولی در کف پا میباشد . یکی از عناصری که در این امر توسط بدن بکار می آید بافتی ضخیم و قدرتمند بنام فاشیای پلانتار(Plantar Fascia) میباشد که به استخوان پاشنه در عقب و قاعده انگشتان و تاندونهای خم کننده انگشتان در جلو(ُToe Flexors ) چسبیده و به عنوان یکی از عناصر دینامیک حفظ کننده قوس طولی کف پا انجام وظیفه مینماید.(عکس ۳)

آنچه که در جامعه از آن به غلط تحت عنوان درد خار پاشنه (Heel Spur) یاد میشود در واقع التهاب مزمن محل چسبیدن این بافت به استخوان پاشنه میباشد(Plantar Fasciatis ) که در طول زمان با رسوب کلسیم در این محل نمای خار مانند در رادیوگرافی پاشنه پا ایجاد مینماید.

علل مختلفی برای این التهاب ودرد مطرح میباشد:

الف)علل داخلی(Intrinsic factors)

قوس بیش از حد کف پا(Pes Cavus ) ، صافی کف پا(Pes planus )، اختلالات ساختاری در استخوانهای اندام تحتانی مثل External tibial Torsion, اختلاف طول دو اندام ، عدم انعطاف پذیری عضلات خلف ساق و نیز کف پا ،ضعف عضلات خلف ساق و کف پا، تحلیل رفتن (Atrophy ) بالشتک چربی کف پا از جمله علل مهم داخلی میباشند...

ب) علل خارجی(Extrinsic factors)

دویدن در مسافتهای بسیار طولانی مثل ماراتن، انجام تمرینات شدید پلیومتریک برای اندام تحتانی ، عدم استفاده از کفش مخصوص دویدن چه بر روی زمین و چه بر روی تردمیل، پیاده روی های بسیار طولانی از علل مهم خارجی میباشند....

نکته قابل ذکر این است که در افراد دیابتیک و نیز افراد مسن که انعطاف پذیری بافتهای فیبرو کاهش میابد احتمال دردناک شدن این بافت و به طبع آن پاشنه افزایش میابد به علاوه شیوع این اختلال در زنان بیش از مردان است.

علایم فاشییت پلانتار:

اصلیترین شکایت بیماران درد فرورونده زیر پاشنه در ابتدای راه افتادن از وضعیت استراحت و بخصوص بعد از خواب که بعد از چند قدم بهبود میابد ،، این درد در موارد مزمن و شدید بدون بهبودی است،،معمولا شخص ترجیح میدهد چند قدم اول را بر روی پنچه راه برود(Toe Walk)،،درد پلانتار فاشییت بعد از بهبودی اولیه مجددا در طی روز بازمیگردد و تا شب ادامه خواهد داشت،،،

علایم بیمار معمولا پس از یکدوره افزایش فعالیت مثل راه رفتن طولانی یا ایستادن طولانی ویا تغییر اخیر نوع فعالیت ورزشی ، تغییر اخیر در کفش و حتی تغییر در شدت ویا مسافت دویدن در یک دونده حرفه ای میتواند آغاز گردد...

پیشگیری :

۱)پوشیدن کفش مخصوص دویدن(Running Shoe ) در هنگام دویدن

۲)اجتناب از ایستادن در یک موقعیت به مدت طولانی

۳)کاهش وزن

۴)عدم انجام فعالیت ورزشی با پای برهنه(Bare Foot)

۵)جایگزین کردن متناوب سایر ورزشهای هوازی بجای دویدن روزانه مثل دوچرخه ثابت(Stationary Bike)

۶)افزایش انعطاف پذیری عضلات پشت ران ، ساق و کف پا

۷)استفاده از کفشهایی که قوس کف پا درآنها رعایت شده است

درمان:

با توجه به موارد ذکر شده دربالا کاملا واضح است که موارد مورد لزوم جهت پیشگیری بخش اصلی درمان خواهند بود

۱)در مراحل ابتدایی از این اختلال توصیه میگررد که از محافظ های ژلاتینی پاشنه استفاده گردد(عکس ۴)

۲)داروهای ضد التهابی خوراکی تحت نظر پزشک مصرف گردد

۳)موارد بوجود آورنده اختلال حذف گردد(کفش نامناسب،روش نامناسب ورزشی،چاقی و....)

۴)حرکات اساسی جهت انعطاف پذیری کف پا و تقویت عضلا کف پا صورت پذیرد(عکس۵و۶و۷)

۵)بعد از انجام این حرکات و نیز بعد از مسافتهای طولانی راه رفتن از کمپرس یخ در کف پا استفاده نماید

معمولا در صورت انجام دقیق و منظم موارد بالا در ۹۰ در صد موارد بعد از ۴۰ تا ۵۰ روز علایم به کلی بر طرف میگردد

در موارد مقاوم استفاده از Shock wave با درجاتی از بهبودی همراه بوده است،،و نیز در بعضی موارد تزریق کورتون موضعی هم توصیه شده است..(عکس۸)

۵ درصد موارد  که علی رغم پیروی از کلیه اصول بالا بعد از ۶ تا ۱۰ ماه درمان هنوز بهبودی حاصل نشده است انجام عمل ازادسازی فاشیای پلانتار بدون دست زدن به خار (Heel Spur) حاصله توصیه میگردد گه امروزه ازطریق آرتروسکوپی وبا یک برش ۵ تا ۷ سانتی متری صورت میگیرد..